Privacy in de ggz: gegevensuitwisseling bij de NZa

Wij ontvangen elke maand de wachttijden van ggz-aanbieders. Hierbij geeft de zorgaanbieder aan hoeveel weken het duurt voordat een nieuwe cliënt een intake kan krijgen (aanmeldwachttijd) en hoeveel weken het na de intake duurt voordat een nieuwe cliënt er een behandeling kan starten (behandelwachttijd).

Daarnaast ontvangen wij van ggz-organisaties met meer dan 10 zorgverleners ook het aantal wachtenden dat op de wachtlijst staat. En wanneer een ggz-organisatie een aanmeldstop hanteert, wordt dit ook aan ons doorgegeven.

Door inzicht in de wachttijden kunnen zorgverzekeraars, zorgaanbieders en wij als NZa gerichte acties opzetten om wachttijden terug te dringen. Het is belangrijk dat mensen die hulp nodig hebben, de zorg krijgen die nodig is. Op maat én op tijd. Wanneer bijvoorbeeld de treeknorm (de maximaal aanvaardbare wachttijd) wordt overschreden, gaan wij het gesprek aan met zorgaanbieders en verzekeraars. Daarnaast kunnen ggz-cliënten en de huisarts de wachttijd meewegen bij de keuze voor een bepaalde zorgaanbieder. 

Wanneer een zorgaanbieder in de ggz informatie deelt met de NZa over wachttijden, krijgt de NZa géén gegevens die direct herleidbaar zijn tot een persoon. Een zorgaanbieder geeft alleen de maandelijkse cijfers door die aangeven hoeveel weken het duurt voordat een nieuwe cliënt een intake kan doen (aanmeldwachttijd) en hoeveel weken het na de intake duurt voordat een nieuwe cliënt een behandeling kan starten (behandelwachttijd). Deze gegevens gaan alleen over de capaciteit van een zorgaanbieder zelf en bevatten dus geen persoonsgegevens.

Op de pagina ‘Gegevens aanleveren’ lees je meer informatie over het aanleveren van wachttijden. Deze pagina is bedoeld voor behandelaren in de ggz. Ook is er meer informatie te lezen in de ‘Transparantieregeling zorgaanbieders ggz’ en de ‘Informatiekaart Wachttijden en aantal wachtplekken ggz 2023 – februari 2024’.

Wij ontvangen van zorgaanbieders in de ggz de declaratiegegevens van de behandelingen die zij hebben gegeven. We zien bijvoorbeeld welk type zorg is geleverd, tegen welke prijs en wat de zorgverzekeraar heeft vergoed. We ontvangen hierbij alleen het zorgvraagtype en de DSM-hoofddiagnose. Let op: dit is een globale diagnose waarbij er een keuze wordt gemaakt uit één van de 15 mogelijke hoofddiagnoses, zoals ‘Depressieve stoornis’, ‘Angststoornis’ of ‘Persoonlijkheidsstoornis’. Dit is dus niet hetzelfde als de primaire en specifieke DSM-diagnose (zoals Bipolaire I stoornis): deze ontvangen wij nooit. Ook ontvangen wij geen DSM-hoofddiagnose als het gaat om basis-ggz.

Daarnaast zijn alle declaratiegegevens die wij ontvangen gepseudonimiseerd. Dit betekent dat wij bij de gegevens die wij ontvangen, niet weten van wie deze zijn. De gegevens bevatten namelijk geen naam, BSN (Burgerservicenummer), woonadres of andere gegevens die direct naar een cliënt herleidbaar zijn. In plaats daarvan zien wij als NZa alleen een unieke code van letters en cijfers: het pseudoniem.

Het pseudonimiseren van gegevens wordt gedaan door een betrouwbare derde partij, een zogeheten trusted third party. Zij verwijderen alle gegevens uit de data die direct herleidbaar zijn naar personen en zetten het BSN om in een pseudoniem. Het is voor zowel de NZa als de trusted third party onmogelijk om het pseudoniem weer om te zetten in een BSN  zonder aanvullende persoonlijke gegevens. Voor meer informatie verwijzen wij u naar onze privacyverklaring.

Wij verwerken bij de NZa gegevens over het zorggebruik van iedereen die medisch-specialistische zorg in Nederland ontvangt. Deze gegevens hebben wij nodig om onze wettelijke taak uit te voeren en op grote schaal de toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg in de gaten te houden. Dus ook in de ggz. Op basis van de informatie die wij afleiden uit deze gegevens, kunnen wij bijvoorbeeld regels opstellen over de bekostiging van ggz-zorg om wachttijden terug te dringen. Of controleren of zorgaanbieders in de ggz de declaratieregels volgen om misbruik van zorggeld door fraude op te sporen. Voor meer informatie verwijzen wij u naar onze privacyverklaring.

Alle declaratiegegevens die wij als NZa aangeleverd krijgen, zijn gepseudonimiseerd. Dit betekent dat wij niet weten van wie deze gegevens zijn. De gegevens bevatten geen naam, BSN (Burgerservicenummer), woonadres of andere gegevens die direct naar een cliënt herleidbaar zijn. In plaats daarvan ziet de NZa alleen codes van letters en cijfers. Dit zijn pseudoniemen.

Het pseudonimiseren van gegevens wordt gedaan door een betrouwbare derde partij, een zogeheten trusted third party. Zij verwijderen alle gegevens die direct herleidbaar zijn naar personen uit de data en zetten het BSN om in een pseudoniem. Het is voor zowel de NZa als de trusted third party onmogelijk om het pseudoniem weer om te zetten in een BSN, tenzij wij veel aanvullende gegevens ontvangen. Voor meer informatie overwijzen wij u naar onze privacyverklaring.

Op de pagina ‘Gegevens aanleveren’ lees je meer informatie over het aanleveren van declaratiegegevens. Deze pagina is bedoeld voor behandelaren. Daarnaast geven de ‘Informatiekaart informatiestromen in het zorgprestatiemodel (zpm) en privacy’ en de ‘Toelichting impactanalyse informatiestromen in het zpm en privacy’ meer toelichting op de uitvraag van declaratiegegevens volgens het zorgprestatiemodel. Beide documenten zijn bedoeld voor behandelen, en bevatten veel technische informatie.

Tussen 1 juli 2022 en 1 juli 2023 vroegen wij extra informatie op aan zorgaanbieders in de ggz over de zorgvraagtypering. Wij vroegen hierbij om globale informatie over de zorgvraag en de behandeling van ggz-cliënten. Let op: wij ontvingen hierbij nooit gegevens die direct herleidbaar zijn naar een persoon zoals een naam, BSN (Burgerservicenummer), geboortedatum of woonadres. Wij weten bij informatie over een zorgvraag en behandeling dus niet direct over wie deze informatie gaat.

Wij ontvingen onderstaande informatie over iemands zorgvraag zonder direct herleidbare persoonsgegevens:  

• Globale diagnose: één van de 15 mogelijke hoofddiagnoses, bijvoorbeeld: ‘depressieve stoornis’, ‘angststoornis’ of ‘persoonlijkheidsstoornis’.
• Zorgvraagtype: omdat de globale diagnose onvoldoende informatie biedt om de zorg die iemand nodig heeft vast te stellen, zijn aandoeningen in de ggz ingedeeld in 20 zorgvraagtypen. Van licht tot ernstig. De behandelaar geeft aan in welk zorgvraagtype iemands problemen vallen. Dit is geen diagnose, maar een vorm van indicatiestelling om de behandelmogelijkheden vast te stellen.
• Scores van de vragenlijst: de NZa krijgt de scores (0 – 4) van de vragenlijst die de behandelaar invult om de zorgvraag te bepalen. De NZa ziet hierbij niet iemands persoonlijke verhaal of dossier.
• Eerdere zorg: informatie over of iemand het afgelopen jaar bepaalde ggz behandeling(en) heeft gehad. Het gaat dan alleen om verblijf, acute ggz of gedwongen ggz.

Wij ontvingen de volgende informatie over iemands ggz-behandeling ZONDER gegevens die direct herleidbaar zijn naar een persoon:

• Beroepscategorie behandelaar: bij welke beroepsgroep hoort de behandelaar? Bijvoorbeeld arts specialist of gezondheidszorgpsycholoog.
• Soort consult: op welke manier krijgt iemand zorg? Is er bijvoorbeeld sprake van opname of alleen consulten? Of doet iemand mee aan een groep en woont die zelfstandig thuis?
• Aantal behandelingen: hoeveel zorg krijgt iemand per maand?

Vergroot afbeelding

Wij ontvingen gegevens over de zorgvraagtypering omdat de ggz in Nederland voor grote uitdagingen staat. Een tekort aan behandelaren in combinatie met een groeiende zorgvraag, heeft geleid tot lange wachtlijsten. Vooral mensen met complexe problemen staan vaak onacceptabel lang op de wachtlijst. Om deze en andere punten op te lossen, hebben de NZa en 12 (zorg)partijen samengewerkt aan een nieuwe manier van betalen waardoor passende ggz-zorg mogelijk wordt. Dit is het zorgprestatiemodel. Onderdeel van het zorgprestatiemodel is de zogenoemde zorgvraagtypering.

Met de zorgvraagtypering brengen we in kaart hoeveel zorg bepaalde groepen cliënten nodig hebben. De ene persoon met de classificatie 'depressie' kan namelijk andere zorg nodig hebben dan een ander met dezelfde classificatie. De gegevens die we ontvangen, gebruiken we om zicht te krijgen op de zorgvraag op groepsniveau. We weten hierbij dus niet om wie het gaat, omdat we bijvoorbeeld geen naam, adresgegevens of Burgerservicenummer (BSN) ontvangen.

Door zorgvraagtypen en behandeltrajecten door de jaren heen te volgen op basis van de declaratiegegevens worden de zorgbehoeften binnen de zorgvraagtypen steeds beter te voorspellen. Met dit inzicht kunnen zorgverzekeraars en zorgaanbieders op groepsniveau afspraken maken om ervoor te zorgen dat de mensen die de zorg het hardst nodig hebben, deze ook krijgen. Zo kan de schaarse zorg het beste worden ingezet. Want iedere cliënt heeft immers recht op goede zorg en moet deze zo snel mogelijk krijgen. Bekijk voor meer informatie deze video over de zorgvraagtypering in de ggz.

Het beschermen van persoonsgegevens en een rechtmatige gegevensverwerking is een essentieel onderdeel van onze gegevensverwerking. Omdat wij goed beseffen dat de informatie over de zorgvraagtypering erg gevoelig kan zijn, hebben we ervoor gezorgd dat we deze gegevens niet direct kunnen herleiden naar individuele cliënten. De informatie die wij ontvingen, bevatte geen persoonlijke gegevens zoals naam, woonadres, geboortedatum of burgerservicenummer (BSN). Bovendien is deze informatie alleen voor de NZa bestemd en gaat deze niet naar de zorgverzekeraars. Ook treffen we maatregelen om te voorkomen dat de gegevens worden gekoppeld aan declaratiegegevens. Lees meer over welke gegevens de NZa ontvangt binnen de zorgvraagtypering bij vraag 13.

Als iemand niet wilt dat de NZa diens ggz-gegevens verwerkt, dan mag die vragen om het verwijderen van de persoonsgegevens of een deel daarvan. Als u uw ggz-gegevens wil laten verwijderen, kunt u samen met uw behandelaar een mail sturen naar privacy@nza.nl. Let op: als u uw gepseudonimiseerde ggz-gegevens wil laten verwijderen, dan hebben wij veel aanvullende gegevens van u nodig om uw gegevens te vinden in de dataset. Wij weten in deze dataset namelijk niet van wie welke gegevens zijn, en dus ook niet welke gegevens bij u horen. Om te achterhalen welke gegevens van u zijn, hebben wij meer gegevens van u nodig en wordt de pseudonimisering doorbroken. Daarnaast is het goed om te weten dat wij deze gegevens op basis van de wet mogen uitvragen. Een privacyverklaring heeft geen rechtsgeldigheid, maar is slechts een verzoek. 

Wij behandelen binnenkomende privacyverklaringen als een verzoek om verwijdering van uw ggz-gegevens. Wij kunnen niet altijd instemmen met een verzoek om (een deel van uw) persoonsgegevens te verwijderen. Wij hebben sommige gegevens namelijk nodig voor het algemene belang, zoals het maken van regels over de bekostiging van zorg om wachttijden terug te dringen. Als u bezwaar heeft tegen het verwerken van uw gegevens in het kader van dit algemeen belang, zullen we uw persoonlijke belang afwegen tegen het belang in het kader waarvan we de gegevens verwerken. Als uw persoonlijke belang zwaarder weegt dan het algemene belang, zullen we de verwerking stoppen. En mogelijk als gevolg daarvan uw gegevens verwijderen.

De ggz staat voor een belangrijke maatschappelijke opgave. Een tekort aan behandelaren heeft geleid tot lange wachtlijsten. Vooral mensen met complexe problemen staan vaak onacceptabel lang op de wachtlijst. In nauwe samenwerking met het zorgveld is het zorgprestatiemodel op zorgvuldige wijze tot stand gekomen. In dit nieuwe bekostigingsmodel speelt de zorgvraagtypering een belangrijke rol. Hierbij is in overleg met het zorgveld afgesproken dat behandelaren die in direct contact staan met cliënten, cliënten hierover zouden informeren. Bijvoorbeeld met de patiëntfolder zorgvraagtypering ggz.

Met de zorgvraagtypering brengen we in kaart hoeveel zorg bepaalde groepen cliënten nodig hebben. De ene persoon met de classificatie 'depressie' kan namelijk andere zorg nodig hebben dan een ander met dezelfde classificatie. De gepseudonimiseerde gegevens die we ontvangen, gebruiken we om zicht te krijgen op de zorgvraag op groepsniveau. Daarom is het wenselijk dat alle behandelaren gegevens aanleveren over hun cliënten. We weten hierbij dus niet om wie het gaat, omdat we bijvoorbeeld geen naam, adresgegevens of burgerservicenummer (BSN) ontvangen.

Door zorgvraagtypen en behandeltrajecten door de jaren heen te volgen op basis van de declaratiegegevens, worden de zorgbehoeften binnen de zorgvraagtypen steeds beter te voorspellen. Met dit inzicht kunnen zorgverzekeraars en zorgaanbieders afspraken maken om ervoor te zorgen dat de mensen die de zorg het hardst nodig hebben, deze ook krijgen. Zo kan de schaarse zorg het beste worden ingezet. We hebben geen voorafgaande toestemming nodig van cliënten voor het verwerken van gegevens. Het verwerken van gegevens draagt bij aan toegankelijke en betaalbare zorg en hoort de invulling van onze wettelijke taken die volgen uit de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg).
 

In deze folder ‘zorgvraagtypering ggz’ leest u meer over wat de NZa over iemand uitvraagt. Daarnaast geven de ‘Informatiekaart informatiestromen in het zorgprestatiemodel (zpm) en privacy’ en de ‘Toelichting impactanalyse informatiestromen in het zpm en privacy’ meer toelichting op de uitvraag van de zorgvraagtypering volgens het zorgprestatiemodel. Beide documenten zijn bedoeld voor behandelaren, en bevatten veel technische informatie.

We hebben in 2021 en 2022 aan ggz-instellingen met een omzet van een half miljoen of meer gevraagd om gegevens aan te leveren over de inzet van hun behandelaren. Deze instellingen hebben over één kwartaal in 2021 en één kwartaal in 2022 een verzoek van ons gekregen. We vroegen hierbij om de gecontracteerde uren, verlofuren en werkbare uren van de behandelaren.

Sinds 2022 is er een nieuwe manier waarop betaald wordt voor ggz-zorg. Vóór 2022 betaalde een zorgverzekeraar voor specifiek de tijd die een aanbieder in een jaar per cliënt aan zorg besteedde. Daardoor ontstonden ongewenste financiële prikkels, bijvoorbeeld om een bepaalde tijdsduur te behandelen of om vooral zorg te verlenen aan cliënten met lichte psychische problemen. Mensen met ernstige, complexe psychische problemen stonden daardoor vaak langer op de wachtlijst. Om deze en andere punten op te lossen, hebben wij en 12 (zorg)partijen samengewerkt naar een nieuwe manier van bekostigen: het zorgprestatiemodel. Iedere cliënt heeft immers recht op goede zorg en moet deze zo snel mogelijk krijgen.

Om te onderzoeken of het zorgprestatiemodel de gewenste effecten creëert, vroegen we gegevens uit over de inzet van behandelaren. Dit deden we ook omdat de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ons heeft gevraagd de situatie rondom de invoering van het zorgprestatiemodel te monitoren. Met de informatie over de inzet van behandelaren onderzoeken we of de inzet en productiviteit van behandelaren verandert met de komst van het nieuwe bekostigingsmodel.

Het beschermen van persoonsgegevens en een rechtmatige gegevensverwerking is een essentieel onderdeel van onze gegevensverwerking. Wanneer een zorgaanbieder in de ggz informatie deelde met de NZa over inzet van behandelaren, ontving de NZa geen persoonsgegevens over cliënten. We ontvingen alleen gegevens over de inzet van behandelaren, zoals de gecontracteerde uren, verlofuren en werkbare uren. Deze gegevens bevatten dus géén persoonsgegevens van cliënten.