Acute zorg

In het kort: De toegankelijkheid van de acute zorg staat in toenemende mate onder druk. De organisatie van de acute zorgketen optimaliseren door samenwerking en het inzetten van slimme organisatievormen kan bijdrage aan het borgen van die toegankelijkheid. ROAZ-beelden geven inzicht in de ontwikkeling van de acute zorgvraag. ROAZ-plannen bevatten de belangrijkste opgaven om de toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit van de acute zorg te borgen: nú en in toekomst. We zien vrijwel overal nieuwe organisatievormen zoals een geïntegreerde huisartsenpost (hap)/ spoedeisende hulp (seh) en spoedpleinen. Het is vaak een zoektocht om deze organisatievormen goed te bekostigen. Zorgcoördinatie kan een belangrijke bijdrage leveren aan de toegankelijkheid van de acute zorg. Er wordt hard gewerkt aan landelijke implementatie van zorgcoördinatie binnen de acute zorgketen.

Ontwikkelingen in de organisatie van de acute zorg

Om de toegankelijkheid te borgen is (regionale) samenwerking en efficiënte inzet van zorgprofessionals in de hele acute zorgketen essentieel. Om de instroom in de acute zorg te voorkomen en de door- en uitstroom van patiënten te verbeteren wordt samenwerking in de regio tussen zorgpartijen steeds belangrijker. We zien ontwikkelingen in de organisatie van de acute zorgketen. Dat is niet nieuw, maar krijgt wel steeds meer prioriteit en vorm. Zo zien we dat het samenvoegen van de huisartsenpost (hap) en de spoedeisende hulp (seh) steeds meer vorm krijgt, dat er samenwerkingsinitiatieven tussen bijvoorbeeld de acute thuiszorg en de seh ontstaan en dat er sprake is van concentratie van acute zorg.

Het is een uitdaging om structurele en duurzame oplossingen te vinden voor de organisatie van acute zorg. Op regionaal en landelijk niveau is er spanning tussen enerzijds maatregelen die gericht zijn op de concentratie van zorg en efficiënte inzet van middelen, en anderzijds de wens van inwoners en de (lokale) politiek om acute zorg zo dicht mogelijk bij huis te houden. Tegelijkertijd is het een uitdaging voor ziekenhuizen en zorgverzekeraars om bepaalde seh’s open te houden terwijl personeelstekorten toenemen en het steeds moeilijker wordt om te voldoen aan kwaliteitscriteria. Dit leidt zowel politiek als maatschappelijk tot een gebrek aan overeenstemming, wat oplossingen kan blokkeren. Daarnaast zien we dat de beschikbaarheid van de Regionale Ambulancevoorziening onder druk blijft staan. Dit komt door de toenemende vraag naar ambulancezorg, maar ook door de krapte op de arbeidsmarkt.

ROAZ-beelden en ROAZ-plannen

Nederland kent 10 Regionale Overleg Acute Zorg (ROAZ) netwerken; de ROAZ-regio’s. Op basis van de afspraken in het Integraal Zorgakkoord (IZA) hebben alle ROAZ-regio’s ROAZ-beelden en ROAZ-plannen opgesteld. In de ROAZ-beelden beschrijven de regio’s de verwachte regionale acute zorgvraag en het zorgaanbod, de patiëntenstromen, de arbeidsmarkt en de (10-jaars) prognoses. Dit vormt de basis voor de ROAZ-plannen. Hierin staan de belangrijkste opgaven in de regio om de toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit van acute zorg duurzaam te borgen. De ROAZ-regio’s hebben een werkagenda opgesteld om hiermee aan de slag te gaan en afspraken gemaakt over hoe zij de voortgang inzichtelijk maken.

De ROAZ-plannen die eind 2023 zijn gepresenteerd laten zien dat de acute zorgketen de aankomende jaren blijft inzetten op verbetering van de organisatie en op samenwerking. De implementatie van zorgcoördinatie om de coördinatie en samenwerking tussen de verschillende aanbieders van acute zorg te verbeteren, helpt bij de transitie naar een toekomstbestendig en passend aanbod van acute zorg.

Zoektocht naar bekostiging van nieuwe organisatievormen

In veel regio’s zijn er initiatieven die de keten van acute zorg anders willen organiseren. Voorbeelden zijn de geïntegreerde hap/seh en spoedpleinen. Veel initiatieven zijn daarbij op zoek naar mogelijkheden voor structurele bekostiging. De inzet van de transformatiemiddelen vanuit het IZA is slechts tijdelijk. Er is brede steun bij de zorgaanbieders in de acute zorg om de bekostiging (nog) meer op beschikbaarheid te baseren. Onze adviezen bieden een basis voor deze doorontwikkeling.

Zorgcoördinatie acute zorg

Een goede samenwerking en coördinatie binnen de acute zorgketen is essentieel. Zowel tussen verschillende zorgaanbieders onderling als tussen aanbieders en zorgverzekeraars. Het doel van zorgcoördinatie is ervoor te zorgen dat patiënten in de acute zorgketen op de juiste plek de juiste zorg ontvangen en dat schaars personeel efficiënt wordt ingezet. Om dit mogelijk te maken moeten de belemmeringen rondom digitalisering weggenomen worden. De benodigde (digitale) gegevens moeten inzichtelijk zijn en waar nodig moeten systemen op elkaar aansluiten en met elkaar communiceren.

Er wordt hard gewerkt aan de landelijke implementatie van zorgcoördinatie. In navolging van onder andere de zorgcoördinatie pilots en het advies van Actiz, Ambulance Zorg Nederland, InEen, Landelijk Netwerk Acute Zorg en Zorgverzekeraars Nederland over de landelijke inrichting van zorgcoördinatie, heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) het implementatieplan zorgcoördinatie opgeleverd. Het implementatieplan biedt een basis voor de verdere ontwikkeling van zorgcoördinatie op zowel landelijk als regionaal niveau. Daarnaast hebben we op verzoek van VWS een advies uitgebracht over de mogelijkheden voor structurele bekostiging van zorgcoördinatie. Aan de hand van het implementatieplan zorgcoördinatie geven alle ROAZ-regio’s vorm aan de implementatie en concrete invulling van zorgcoördinatie in hun regio.

Meer lezen:

• Website de Juiste Zorg op de Juiste plek: Regiobeelden en regioplannen
• Advies NZa Bekostiging acute zorg
• Ministerie van VWS: Implementatieplan Zorgcoördinatie VWS
• Advies NZa Budgetbekostiging zorgcoördinatie
• Actiz, AZN, InEen, LNAZ en ZN: Advies Landelijke Inrichting Zorgcoördinatie