Geestelijke gezondheidszorg

In het kort: Het aantal wachtplekken in de ggz stijgt nog steeds, maar de stijging is minder groot dan het jaar ervoor. We introduceren de bekostiging van het Verkennend gesprek per 2025. Dit versterkt de samenwerking in de regio tussen het sociaal domein, de huisartsenzorg en de ggz. Ook kan het bijdragen aan het terugdringen van de wachttijden. Inzicht in de zorgvraag is nodig om de lange wachtlijsten te verminderen, vooral voor mensen met een complexe zorgvraag.

Ontwikkelingen in de sector

Er is meer vraag naar ggz dan zorgprofessionals kunnen bieden. Er zijn lange wachtlijsten en we zien helaas dat mensen met een complexe zorgvraag het langst wachten. Uit onze gegevens blijkt dat ongeveer twee derde van de mensen die wachten op een aanmeldgesprek in de ggz, langer wacht dan de geldende Treeknorm van vier weken. Voor de start van de behandeling wacht ongeveer een derde (34,8%) langer dan de Treeknorm van 10 weken.

Meer samenwerking in de regio

Er belanden te vaak mensen in de ggz die ook, of soms zelfs beter, geholpen kunnen worden buiten de ggz. Denk bijvoorbeeld aan mensen die kampen met psychische klachten door schulden, gebrek aan goede huisvesting of eenzaamheid. In het Integraal Zorgakkoord is afgesproken om de samenwerking tussen het sociaal domein, huisartsenzorg en de ggz te versterken. We introduceren daarom per 2025 de bekostiging van de deelname van de ggz-professional aan het Verkennend gesprek. Met een Verkennend gesprek bepalen zorgprofessionals samen met mensen met psychische klachten welke zorg zij nodig hebben. Dat kan ggz zijn, maar ook ondersteuning uit het sociaal domein. Deze ontwikkeling draagt bij aan passende zorg, omdat nu zo vroeg mogelijk in het traject wordt vastgesteld waar de hulpbehoefte ligt en zorg zo passender ingezet kan worden. Daarnaast kan dit bijdragen aan het terugdringen van de wachttijden in de ggz. Op dit moment kunnen zorgaanbieders het Verkennend gesprek declareren via een facultatieve prestatie. Zo kunnen huisartsen in Midden- en West-Brabant het Verkennend gesprek al aanvragen bij GGZ Breburg. Deze zorgaanbieder ziet dat dit leidt tot ongeveer 25% minder toestroom op de wachtlijst.

Toezien op zorgplicht

Als NZa brengen we in kaart of zorgverzekeraars proactief te werk gaan bij het nakomen van hun zorgplicht. Van zorgverzekeraars verwachten we namelijk dat zij de vraag naar ggz en het aanbod in de regio goed in de gaten houden en hierop sturen om de toegang tot zorg te waarborgen. We deden onderzoek naar de grootste zorgverzekeraars in 4 regio’s met wachttijden boven de Treeknormen voor zowel de ggz als de medisch-specialistische zorg. Hieruit bleek dat er verbetermogelijkheden zijn voor alle zorgverzekeraars bij het uitvoeren van hun zorgplicht in de ggz. Bij 2 zorgverzekeraars zagen we zulke tekortkomingen dat zij een aanwijzing hebben gekregen.

Inzicht in de sector is nodig

Om de lange wachtlijsten in de ggz te kunnen verminderen én de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden voor alle inwoners van Nederland, is inzicht nodig in de zorgvraag. We begrijpen de zorgen die er maatschappelijk zijn over het delen van ggz-gegevens en nemen deze serieus. Tegelijkertijd zijn de wachttijden in de ggz lang en is de maatschappelijke opgave groot om mensen in de ggz passende zorg te bieden. In het zorgprestatiemodel brengen we de zorgvraag van verschillende groepen patiënten in kaart met zorgvraagtypering. Dit helpt een verband te leggen tussen zorgvraag en inzet van zorg. De zorgvraagtypering moet antwoord geven op vragen als: welke zorg wordt ingezet tijdens een behandeling, welke kosten brengt dat mee en kunnen we dit beter voorspellen? Zo kunnen zorgaanbieders intern, maar ook met bijvoorbeeld zorgverzekeraars, in gesprek over wat er nodig is om bepaalde groepen patiënten goed te helpen en om dit financieel mogelijk te maken. Dit kan eerlijke vergoedingen stimuleren voor zorg die zo goed mogelijk aansluit bij de zorgvraag van de patiënt. Zorgvraagtypering vergroot de klinische herkenbaarheid van de zorgbehoefte. 

Om te zorgen dat zorgvraagtypering goed kan werken, zijn cijfers en onderzoek nodig. De adviescommissie zorgvraagtypering ggz werkt aan deze doorontwikkeling. Om de advisering over de zorgvraagtypering te versnellen hebben wij een oproep gedaan aan alle partijen die zijn vertegenwoordigd in de adviescommissie. Deze oproep hebben wij gedaan naar aanleiding van de motie van Tweede Kamerlid Joseph over ggz-gegevens en de daaropvolgende kamerbrief van de vorige minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Zo kan de sector in de ggz vanaf 2025 werken met een verbeterde zorgvraagtypering. Door deze verbeteragenda voortvarend op te pakken, is het waarschijnlijk mogelijk dat wij eerder dan gepland de opgevraagde gegevens kunnen vernietigen.

Meer lezen:

• Informatiekaart Wachttijden en aantal wachtplekken ggz 2023
• Advies bekostiging Verkennend gesprek en overige functies mentale gezondheidsnetwerk
• NZa treedt op tegen zorgverzekeraars voor niet nakomen zorgplicht
• Ggz-patiënt heeft baat bij beter inzicht in zorgvraag
• Informatiekaart informatiestromen in het zorgprestatiemodel en privacy
• Privacy in de ggz: gegevensuitwisseling bij de NZa