Langdurige zorg
Wij maken ons zorgen over de continuïteit en toegankelijkheid van de zorg voor ouderen, mensen met een beperking en mensen die langdurig psychische zorg nodig hebben. Tot nu toe ontvangen de meeste cliënten nog op tijd zorg. Maar voor bepaalde cliëntgroepen wordt dit steeds lastiger en lukt het soms zelfs niet. Daarom zetten wij in op passende zorg voor deze doelgroepen, waarbij de cliënt en zijn/haar omgeving centraal staan. De uitdagingen in de langdurige zorg vragen echter ook om meer regie vanuit de politiek.
In het kort:
|
Ontwikkelingen in de langdurige zorg
We zien dat alle sectoren in de langdurige zorg te maken hebben met personeelstekorten en een tekort aan fysieke woonplekken. In de gehandicaptenzorg en de langdurige geestelijke gezondheidszorg zien we daarnaast een tekort aan deskundig personeel voor complexe cliëntgroepen. Dit baart ons zorgen. Een op de cliënt aangepaste leefomgeving, met een duidelijke structuur en vertrouwde begeleiders, is belangrijk voor cliënten. Dit kan de druk op de zorg verlagen.
‘Een op de cliënt aangepaste (woon)omgeving, met een duidelijke structuur en vertrouwde begeleiders, is belangrijk. Dit kan de druk op de zorg verlagen.’
Daarnaast staat het bekostigingssysteem het verder ontwikkelden van passende langdurige zorg in de weg. Dit beschreven we vorig jaar ook al in de Stand van de zorg. Het huidige systeem kent verschillende domeinen. Hierdoor is het uitwisselen van expertise en samenwerking tussen verschillende zorgaanbieders lastig. Ook zorgt de inrichting van het huidige systeem voor veel onduidelijkheid bij cliënten en mantelzorgers. Zij moeten het systeem eerst leren begrijpen, voordat zij hun weg hierin kunnen vinden. Dat kost veel tijd, terwijl mantelzorgers ook ruimte moeten hebben voor bijvoorbeeld een baan, een gezin en sociale activiteiten.
Anders dan in voorgaande jaren zien we ook vaker dreigende faillissementen van zorgaanbieders. Dit is een bedreiging voor de continuïteit van de langdurige zorg. Bij faillissement van een zorgaanbieder moeten andere zorgaanbieders beschikbaar en bereid zijn om de (woon)zorg voor de cliënten over te nemen. Maar door de tekorten aan personeel en aan passende (woonzorg) plekken hebben zorgkantoren moeite om dit op te vangen. In een enkel geval kunnen de zorgkantoren niet aan hun zorgplicht voldoen en zien zij zich genoodzaakt een overmachtsmelding te doen.
Meer regie nodig vanuit politiek
Wij kunnen de uitdagingen in de langdurige zorg niet alleen oplossen. Daarom hebben wij samen met het Zorginstituut Nederland, het Centrum Indicatiestelling Zorg en het CAK een gezamenlijke Werkagenda Langdurige zorg opgesteld. We voelen ons verantwoordelijk om bij te dragen aan de beweging naar passende zorg. In de werkagenda beschrijven we de stappen die nodig zijn om de langdurige zorg ook in de toekomst beschikbaar te houden.
Dit is een toekomstperspectief. Maar een belangrijke stap die vandaag nog gezet moet worden, is het mogelijk maken van meer samenwerking over de domeinen heen. We zien dat partijen vooruitgang boeken, maar dat niemand de regie lijkt te pakken. Vorig jaar gaven wij in de Stand van de zorg 2023 al aan dat er meer sturing nodig is vanuit de politiek op welke zorg, aan welke doelgroep en in welke setting wel of juist niet geleverd wordt. Daarbij is één van de belangrijkste te maken keuzes of de huidige wettelijk vastgelegde keuzevrijheid bijvoorbeeld ten aanzien van leveringsvormen behouden moet blijven.
Naar tijdige en passende langdurige zorg van goede kwaliteit
Passende langdurige zorg is ons uitgangspunt. Hierbij staan de cliënt en zijn of haar omgeving centraal. Daarbij is aandacht voor onderwerpen zoals preventie, zelfredzaamheid, langer thuis en digitaal als het kan. Het doel is langdurige zorg beschikbaar houden voor de mensen die dat nodig hebben. Dit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van zorgkantoren, zorgverzekeraars, zorgaanbieders, overheid en de maatschappij.
Tegen de achtergrond van het beleid om ouderen langer thuis te laten wonen, zien we veel onduidelijkheid over wat zorg thuis precies betekent en hoe dit ingericht moet worden. Hierbij vragen we de politiek mede grenzen te bepalen tussen het ontlasten van de zorg enerzijds en de belasting van mantelzorgers anderzijds. Zorgkantoren hebben een belangrijke rol in het ontlasten van mantelzorgers, bijvoorbeeld door voldoende logeeropvang in te kopen. Ook moet zorg thuis een passend alternatief zijn voor zorg in het verpleeghuis. In de beoordeling of zorg thuis passend is, moet goed gekeken worden naar de sociale omgeving en het netwerk van de cliënt. Ondanks de toenemende sociaal economische verschillen, moeten we blijven inzetten op het mogelijk maken van de best passende plek voor elke cliënt.
Meer lezen: