Focus op risico’s, samenwerking en regio’s

Nederlanders moeten erop kunnen vertrouwen dat het zorggeld daadwerkelijk besteed wordt aan zorg. Als NZa controleren we daarom of zorgaanbieders-, verzekeraars-, kantoren en het CAK hun zorg op de juiste manier in rekening brengen. Deze transparantie is nodig om misbruik van zorggeld te voorkomen.

Vergroot afbeelding
Beeld: ©JH
Anouk Mateijsen, directeur Toezicht

Samenwerking tussen toezichthouders

De NZa is onderdeel van de Taskforce Integriteit Zorg (TIZ). Dit samenwerkingsverband van toezichthouders en opsporingsinstanties bundelt de krachten om zorgaanbieders aan te pakken die onrechtmatig gebruikmaken van zorggeld. Samen met enkele van onze TIZ-partners – de Arbeidsinspectie, de Inspectie Gezondheidszorg & Jeugd en Zorgverzekeraars Nederland – deden we in 2023 onderzoek bij verschillende wijkverplegingsorganisaties die vooral ongecontracteerde zorg leverden. Dit leidde tot veertien maatregelen (zie kader toezichtsmaatregelen). Zo stelden we één zorgaanbieder een dwangsom in het vooruitzicht als die zijn bedrijfsvoering niet binnen een bepaalde tijd transparant zou maken. Deze wettelijke bevoegdheid bij gebrek aan transparantie hadden we in 2023 voor het eerst.

Informatievoorziening voor de zorg

Om zich aan de eisen te houden, moeten wijkverplegingsorganisaties wel weten wat die eisen zijn en hoe ze fouten kunnen voorkomen. Goede informatievoorziening is daarvoor essentieel. Daarom deelden we in 2023 bijvoorbeeld de meest gemaakte fouten met organisaties en werkten we mee aan een informatiewebsite voor kleine aanbieders. Met de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) actualiseerden we bovendien de informatie voor nieuwe toetreders. En samen met wijkverplegingsorganisaties ontwikkelden we een leertraject voor zowel ervaren als nieuwe aanbieders.

Essentiële rol van data

Het gebruik van data is cruciaal voor ons toezicht. Zéker de gegevens die zorgaanbieders aanleveren. Als NZa verwerken we die onder meer in het Zicht op Zorgaanbieders-dashboard dat we in 2023 in opdracht van VWS ontwikkelden. Dit heeft een openbaar deel waar iedereen algemene informatie kan vinden over alle zorgaanbieders. En een besloten deel met specifieke informatie voor partijen die zorgknelpunten aanpakken.

Ook voor andere zaken was data in 2023  van belang. Van onze monitoring van zorgwachttijden tot onze rapportage met de IGJ over de aanpak van ggz-wachttijden door regionale taskforces. 

Regionale insteek en ketenzorg

Ons toezicht richt zich steeds vaker op regio’s. Met deze insteek sluiten we aan bij de oproep in het Integraal Zorgakkoord om knelpunten vaker regionaal op te lossen. Zo dragen we efficiënter en effectiever bij aan toekomstbestendige zorg.

Dat laatste geldt ook voor onze aansporing richting zorgpartijen om samenwerking tot stand te brengen of voort te zetten. Wel lopen we bij dit soort ketensamenwerkingen aan tegen specifieke uitdagingen. Zodra die partijen namelijk als collectief of netwerk zorg leveren, moeten er goede normen voor geformuleerd zijn, dient duidelijk te zijn welke partij eindverantwoordelijk is en is er toezicht nodig op het naleven van die normen. Die normen zijn er nog niet altijd, zoals bijvoorbeeld blijkt uit ons recente onderzoek met de IGJ naar bedrijfsketens in de huisartsenzorg. Daarnaast is het zelden helder wie eindverantwoordelijk is. De NZa zou de ideale partij zijn voor dit toezicht, maar heeft hier nog niet de wettelijke taak of toestemming voor. Kortom: het gaat hier om uitdagingen waarvoor we nog goede oplossingen zoeken. Maar één ding is duidelijk: we moeten meebewegen met de toename van ketensamenwerking, zoals met alle relevante veranderingen in het zorgveld. Toezicht mag nooit stilstaan.

Toezichtsmaatregelen

Als we in onze onderzoeken constateren dat er sprake is van een overtreding, kunnen we een ‘maatregel’ opleggen. Denk aan waarschuwingen, aanwijzingen, dwangsommen, boetes of sluiting. Hoe zwaar een maatregel is die we opleggen, hangt af van verschillende factoren. Wat is bijvoorbeeld de ernst van de overtreding? Welk nadeel is er voor patiënten? En is er sprake van herhaling?

Een greep uit 2023…

Jaarverslag 2023