Vraag en antwoord vaccinaties binnen de medisch-specialistische zorg
Datum laatst bijgewerkt: 19 december 2024
Per 1 januari 2024 heeft de NZa voor de medisch-specialistische zorg (verder: ziekenhuizen) vier overige zorgproducten (add-on’s) geïntroduceerd voor de declaratie van medisch-geïndiceerde vaccinaties. Er zijn veel vragen over de aanspraak en bekostiging van deze vaccinaties. Op deze pagina vindt u een antwoord op deze vragen. De vragen zijn samen met het ministerie van VWS en Zorginstituut Nederland beantwoord.
Voor specifieke vragen over de (intramurale en extramurale) vergoeding van vaccinaties binnen de Zorgverzekeringswet kunt u contact opnemen met Zorginstituut Nederland via ZINInfectieziekten@zinl.nl.
Ook worden er via de Wet publieke gezondheid (Wpg) vaccinaties programmatisch gratis aangeboden door de overheid, zoals
- het Rijksvaccinatieprogramma; dit programma wordt uitgevoerd door de gemeenten (via de Jeugdgezondheidszorg-organisaties);
- het Nationaal Programma Pneumokokkenvaccinatie en Nationaal Programma Grieppreventie; dit programma wordt uitgevoerd door huisartsen;
- het Vaccinatieprogramma hepatitis B- risicogroepen en het COVID-19 vaccinatieprogramma; dit programma wordt uitgevoerd door de GGD’en.
Voor specifieke vragen over deze programma’s kunt u contact opnemen met desbetreffende organisaties. Aanvullende vragen over de prestaties en tarieven kunt u stellen aan de NZa.
Toelichting huidige ontwikkelingen
Landelijk worden diverse knelpunten ervaren rondom de vergoeding en organisatie van vaccinatiezorg voor medische risicogroepen. Het is onvoldoende duidelijk welke vaccinaties voor welke medische risicogroepen vergoed worden via de medisch-specialistische zorg. We werken met diverse partijen samen om dit knelpunt op te lossen. Er zijn ook twee adviestrajecten die zich richten op de vaccinatiezorg. Een traject van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu is afgerond en een ander traject vanuit Zorginstituut Nederland loopt nog.De uitkomst van deze adviestrajecten kan invloed hebben op de organisatie, aanspraak en/of bekostiging van de vaccinatiezorg.
Advies Zorginstituut Nederland
In 2021 heeft Zorginstituut Nederland het adviesrapport 'Vaccinatiezorg voor medische risicogroepen: wie neemt de regie?' gepubliceerd. Dit rapport beschrijft de knelpunten in de vaccinatiezorg voor medische risicogroepen die onder het basispakket valt. Naar aanleiding van de knelpunten werden vier aanbevelingen gedaan:
1. Creëer duidelijkheid over regie en verantwoordelijkheid
2. Organiseer een vast zorgpad
3. Centraliseer richtlijnen en patiëntinformatie
4. Maak routes voor vergoeding duidelijk
Over punt 4 schrijft Zorginstituut Nederland onder andere ‘Als vaccinatiezorg voor een patiënt binnen een behandeltraject van het ziekenhuis plaatsvindt, bevelen we aan om deze zorg ook via die weg te vergoeden’. Naar aanleiding van dit advies heeft een zorgaanbieder de NZa via een wijzigingsverzoek verzocht om passende bekostiging te introduceren voor vaccinatiezorg die wordt geleverd door het ziekenhuis.
In december 2024 heeft het Zorginstituut het vervolgadvies Passende vaccinatiezorg voor medische risicogroepen: de vergoeding van vaccinaties in beeld gepubliceerd waarin zij duidelijkheid geeft over de verschillende vergoedingsroutes voor vaccinatiezorg en toelicht welke vaccinatiezorg onder de Zvw valt. Ook adresseren het Zorginstituut de nieuwe ontwikkelingen en knelpunten in de vergoeding van vaccinaties voor medische risicogroepen. Om te borgen dat de aanbevelingen in dit huidige advies worden geïmplementeerd heeft het Zorginstituut regiehouders aangewezen. Ook zal het Zorginstituut de implementatie monitoren en een faciliterende rol op zich nemen waar nodig.
Uitvoeringstoets RIVM
Naar aanleiding van het adviesrapport uit 2021 van Zorginstituut Nederland en het adviesrapport 'Het vaccinatiestelsel in Nederland nader verkend' van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving heeft het ministerie van VWS in juli 2022 een kamerbrief gepubliceerd waarin zij onder andere aangeven de organisatie van vaccinatiezorg voor volwassenen in de toekomst anders te willen gaan organiseren.
Hierbij stelt VWS voor om een vaccinatievoorziening voor volwassenen bij de GGD’en in te richten die ervoor moet zorgen dat de organisatie en uitvoering van de vaccinatiezorg vereenvoudigt. VWS heeft het RIVM om een uitvoeringstoets gevraagd waarbij gekeken is wat nodig is om (een deel van de) vaccinaties onder te brengen bij een GGD-vaccinatievoorziening. Vaccinaties voor medische risicogroepen zijn hierbij ook meegenomen. De conclusie van de uitvoeringstoets is dat de invoering en uitvoering van een vaccinatievoorziening voor volwassenen bij de GGD’en mogelijk is. Het RIVM is daarin de centrale regievoerder. De GGD’en zijn gecommitteerd uitvoerders. Een gefaseerde invoering met een groeimodel via de vaccinatievoorziening bij de GGD’en is hiervoor noodzakelijk. Wel zijn er belangrijke randvoorwaarden waaraan moet worden voldaan om een vaccinatievoorziening te realiseren. Ook geeft het RIVM aan dat nader onderzoek nodig is naar het draagvlak bij stakeholders bij de uitwerking en eventuele implementatie van de vaccinatievoorziening voor volwassenen. In juni 2024 heeft VWS in een kamerbrief laten weten op korte termijn geen besluit te nemen over de vaccinatievoorziening voor volwassenen omdat een aantal aandachtspunten eerst nader uitgewerkt moeten worden. Dit betekent dat het programmatisch aanbod voorlopig (grotendeels) bij twee uitvoerders belegd blijft: de huisartsen en de GGD’en.
Ten aanzien van de vaccinatie van medische risicogroepen beschrijft het RIVM in de uitvoeringstoets ook een aantal aandachtspunten, waaronder het invoeren van een hybride model, waarbij de vaccinatiezorg zowel in het ziekenhuis als bij de GGD geleverd kan worden. Het RIVM benadrukt hierbij het belang van een vergoedingssystematiek voor de GGD’en en landelijke afspraken over de uitvoering van deze zorg. Voor vragen over het advies kunt u contact opnemen met het RIVM.
Vragen en antwoorden
- Waarom zijn er voor de medisch-specialistische zorg prestaties geïntroduceerd voor vaccinaties op medische indicatie?
- Welke overige zorgproducten (ozp) zijn er voor medisch geïndiceerde vaccinaties?
- Welke voorwaarden gelden voor het declareren van de ozp’s voor medisch geïndiceerde vaccinaties?
- Welke NZa-maximumtarieven hebben de ozp’s en waar zijn die op gebaseerd?
- Wanneer worden vaccins vergoed vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw)?
- In het document Verantwoording wijzigingen schrijft de NZa ‘De ozp’s voor medisch geïndiceerde vaccinaties mogen dus niet gedeclareerd worden voor het toedienen van vaccinaties die buiten de Zorgverzekeringswet (Zvw) vallen of die vallen onder andere aanspraken binnen de Zvw.' Wat wordt hiermee bedoeld?
- Indien het ziekenhuis met de GGD afspraken maakt over het toedienen van vaccinaties: kan het ziekenhuis de inzet van de GGD voor het toedienen van medisch-geïndiceerde vaccinaties bekostigen via de ozp's?
- Kinderen die een stamceltransplantatie ondergaan en daarna opnieuw gevaccineerd moeten worden, worden nu gevaccineerd via het rijksvaccinatieprogramma. Wijzigt dit door de introductie van de ozp’s?
- Mogen de ozp’s gedeclareerd worden indien het ziekenhuis een COVID-19 vaccinatie toedient?
- Patiënten die een CAR-T-behandeling ondergaan hebben een indicatie voor dezelfde vaccinaties als patiënten die een autologe stamceltransplantatie ondergaan. Welk ozp kan hiervoor gedeclareerd worden?
- Wat wijzigt er in 2025 aan de bekostiging van vaccinaties binnen de ziekenhuiszorg?