Als Nederlandse Zorgautoriteit houden wij toezicht op de toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg. Dit doen wij door te controleren of zorgaanbieders, zorgverzekeraars, zorgkantorenen het CAK zich houden aan wetten en regels. Vindt er een overtreding van een wet of regel plaats? Dan zetten wij een of meerdere van onze handhavingsinstrumenten in. Op deze pagina leest u welke handhavingsinstrumenten wij kunnen inzetten.
Hoe maakt de NZa de keuze voor een handhavingsinstrument?
Per overtreding bekijken wij welk handhavingsinstrument wij als Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) kunnen inzetten. We kiezen het handhavingsinstrument aan de hand van verschillende criteria. Hierbij staan de publieke waarden van toegankelijke en betaalbare zorg en het algemeen burgerbelang voorop. Deze criteria bepalen de zwaarte van de overtreding en welk handhavingsinstrument het meest passend is. We grijpen in als er reden toe is en dit doen wij effectief en doelmatig.
Welke handhavingsinstrumenten zijn er?
Als NZa hebben we verschillende handhavingsinstrumenten die we kunnen inzetten bij de overtreding van een wet of regel. Daarbij hebben we informele én formele instrumenten. Onze formele instrumenten kunnen we alleen inzetten als dat volgt uit de wet. Hieronder leggen wij onze handhavingsinstrumenten verder uit.
Welke informele handhavingsinstrumenten heeft de NZa?
Voorlichting zien wij als een belangrijk middel om ervoor te zorgen dat zorgaanbieders, zorgverzekeraars, zorgkantoren en het CAK de regels en wetten (blijven) naleven. Daarom geven we informatie op onze website, beantwoorden we vragen van onder andere zorgaanbieders en zorgverzekeraars, en geven we colleges aan studenten van zorg gerelateerde opleidingen. Daarnaast publiceren we informatie, zoals signalerende rapporten, artikelen of informatiekaarten en voeren we gesprekken met stakeholders.
Wij kunnen een waarschuwing geven als een partij een regel of wet overtreedt, of dreigt te overtreden. Dat kan in verschillende vormen. Bijvoorbeeld via een normoverdragend gesprek of via een brief met een waarschuwend karakter.
Soms kiezen wij ervoor om de naam van een partij die een regel of wet overtreedt, openbaar te maken. Dit doen wij om aan andere partijen) duidelijk te maken welke overtreding heeft plaatsgevonden en wat onze reactie daarop was. Zo’n publicatie van een handhavingsbesluit kan voor andere partijen een extra reden zijn om de regels na te leven.
Welke formele handhavingsinstrumenten heeft de NZa?
Wij kunnen een partij die een regel of wet overtreedt, een aanwijzing geven. Dit is bedoeld als een herstelsanctie. Dit betekent dat de sanctie is gericht op het beëindigen van een overtreding en/of het voorkomen van een herhaling hiervan. De aanwijzing is een maatregel die een partij (bijvoorbeeld een zorgaanbieder of zorgverzekeraar) opdraagt om te voldoen aan de regels. Dat kan zijn een overtreding herstellen, te beëindigen en/of de gevolgen ongedaan te maken binnen een gestelde termijn.
Wij kunnen een partij die een regel of wet overtreedt, een last onder dwangsom opleggen. Dit is – net zoals bij een aanwijzing - een maatregel die een partij opdraagt om, binnen een gestelde termijn, de regels na te leven (herstelsanctie). Dat houdt in een opdracht (last) om de overtreding te herstellen, te beëindigen en/of de gevolgen ongedaan te maken. Als de overtreder niet binnen de gestelde termijn voldoet aan de last, wordt 'de dwangsom verbeurd' voor iedere termijn dat niet wordt voldaan. Dit betekent dat de overtreder een bedrag (dwangsom) moet betalen. Deze dwangsommen lopen op per termijn.
Wij kunnen een partij die een regel of wet overtreedt, ook een bestuurlijke boete opleggen. Deze boete is een bestraffende sanctie en kan ook samen met een herstelsanctie worden opgelegd. De bestuurlijke boete houdt in dat wij de overtreder een verplichting opleggen tot betaling van een geldsom. Wij zetten dit instrument in om bijvoorbeeld te voorkomen dat een overtreding opnieuw plaatsvindt. Of om financieel voordeel weg te nemen dat er zonder de overtreding niet zou zijn geweest. Een boete leggen we op aan de overtreder en eventueel aan degene die opdracht tot deze overtreding heeft gegeven of er een leidinggevende rol in heeft gespeeld. Het boetebesluit wordt in principe gepubliceerd.
Voordat wij een boete opleggen, leggen wij dit voor aan het Openbaar Ministerie (OM). De zaak kan ook aan het OM overgedragen worden voor strafrechtelijke afdoening.
